Ο σύντροφος

Σε αντίθεση με τον μηχανικό Στέφανο ή τον καθηγητή Κοράντο, στα έργα Η φυλακή και Το σπίτι στον λόφο αντιστοίχως, ο πρωταγωνιστής σε τούτο το μυθιστόρημα δεν είναι κάποιος διανοούμενος. Ο Τσέζαρε Παβέζε φαντάζεται εδώ έναν μικροαστό νεαρό, άεργο και αμόρφωτο, τον οποίο φέρνει προ των ευθυνών του. Ο Πάμπλο, που τον αποκαλούν έτσι επειδή παίζει κιθάρα, ζει στο Τορίνο και έχει φτάσει σε ένα σημείο καμπής. «Ήθελα να καταλάβω γιατί είχα βαρεθεί και γιατί ειδικά τώρα, που ένιωθα μόνος σαν το σκυλί, δεν ήθελα να ξέρω για τους άλλους». Ο ίδιος υποφέρει, ουσιαστικά, από τη σύνθετη δυσφορία μιας ολόκληρης εποχής, καθώς το φασιστικό καθεστώς συνεχίζει να χάνει τον έλεγχο του λαού και, συγχρόνως, η ενθουσιώδης κοινωνική συναίνεση αρχίζει να ραγίζει. Ο Πάμπλο, εντωμεταξύ, επιχειρεί να λύσει διάφορα υπαρξιακά προβλήματα και να καλύψει τις ιδεολογικές του ελλείψεις. Φεύγει για τη Ρώμη και, μέσα στη σύγχυση, επινοεί μια δική του πειθαρχία προκειμένου να επιστρέψει στη γενέτειρά του πιο δραστήριος και αποφασισμένος να κάνει πραγματικά κάτι. Από τα πλέον συγκινητικά βιβλία του μεγάλου Ιταλού συγγραφέα.

 «8 Οκτωβρίου 1948. Ξαναδιαβάζω, ανοίγοντας τυχαία μια σελίδα, ένα απόσπασμα του Συντρόφου. Σαν να με χτυπάει ηλεκτρικό ρεύμα. Υπάρχει μια ένταση υψηλότερη από το κανονικό, τρελή, μια συνεχώς μπλοκαρισμένη ορμή. Ένα λαχάνιασμα...»

Τσέζαρε Παβέζε, Η τέχνη του ζην

«[...] Το κρίσιμο ενδιαφέρον γι’ αυτό το μυθιστόρημα έγκειται, κατά τη γνώμη μου, ακριβώς στην υποδειγματική αξία ενός καλλιτεχνικού προϊόντος που μαρτυρεί, με δραματικό τρόπο, την οδυνηρή ανάγκη ενός ανθρώπου και ενός συγγραφέα που αναζητούσε επίμονα τη λύση του προβλήματος της μοναξιάς του και της απελπισίας του στην επαφή με τους άλλους [...]»

Βιντσέντσο Α. Μπινέτι, από το επίμετρο της έκδοσης