Ηπειρωτικό μοιρολόι

Συνηθίζουμε ν’ αντιλαμβανόμαστε τη μουσική σαν μια μορφή ψυχαγωγίας ― σαν μια πολυτέλεια, τελικά σαν κάτι το περιττό. Και πράγματι η μουσική που συνήθως ακούμε αυτόν το σκοπό έχει: να διασκεδάσει. Ποια ήταν όμως η πρωταρχική λειτουργία της μουσικής; Για ποιο λόγο άρχισαν κάποτε οι άνθρωποι να τραγουδούν και να χορεύουν;

Ο Κρίστοφερ Κινγκ, βραβευμένος μουσικός παραγωγός και μανιώδης συλλέκτης δίσκων γραμμοφώνου, υποστηρίζει ότι η μουσική στην πρωταρχική της μορφή είναι ένα γιατρικό για τις πληγές της ψυχής ― κάτι εξίσου απαραίτητο με τον αέρα και την τροφή.

Σταδιακά η μουσική έπαψε να έχει αυτή τη λειτουργία. Τα εύθραυστα πολιτισμικά οικοσυστήματα μες στα οποία η μουσική επιτελούσε το ιαματικό της έργο καταστράφηκαν.

Μ’ εξαίρεση μια απόμερη γωνιά της Ελλάδας, στις εσχατιές της Ευρώπης ― την Ήπειρο. Εδώ, σαν από θαύμα, κρατήθηκε ζωντανός ένας πανάρχαιος τρόπος ζωής που επέτρεψε στη μουσική να διατηρήσει το θεραπευτικό της ρόλο. Ο Κινγκ αναλαμβάνει να μας ξεναγήσει σ’ αυτόν το σκληρό μα μαγικό τόπο, όπου η μουσική γίνεται ένα με την ποίηση, το χορό και τη γιορτή.

Ο Κινγκ γράφει για την ιστορία της Ηπείρου και το μεγαλείο του το­πίου, για τα πανηγύρια, τα τσίπουρα και τους Τσιγγάνους οργανοπαίχτες, για τα συλλογικά βιώματα και τις κοινές αναμνήσεις. Μας μιλά για τη μουσική σαν θρήνο, σαν νανούρισμα και σαν παρηγοριά. Μας μιλά γι’ ανθρώπους που ξέρουν να πενθήσουν και ξέρουν να γλεντήσουν.

Συνδυάζοντας το φιλοσοφικό στοχασμό με την ιστορική περιγραφή, τη μουσικολογική ανάλυση με την ανθρωπολογική ματιά, η παθιασμένη και παιγνιώδης αυτή αφήγηση παίρνει τελικά τη μορφή ενός ερωτικού γράμματος στη μουσική και τους ανθρώπους της Ηπείρου.