Το βιβλίο των φανταστικών όντων

«… Ας περάσουμε τώρα από τον ζωολογικό κήπο της πραγματικότητας στον ζωολογικό κήπο της μυθολογίας – στον κήπο, δηλαδή, που δεν τον κατοικούν λιοντάρια αλλά Σφίγγες, κένταυροι και γρύπες. Οι κάτοικοι του δεύτερου αυτού ζωολογικού κήπου θα μπορούσαν να είχαν υπερβεί κατά πολύ σε πλήθος τους κατοίκους του πρώτου, δεδομένου ότι ένα τέρας δεν είναι παρά ένας συνδυασμός από μέλη πραγματικών όντων, οι δυνατότητες παραλλαγής των οποίων θα μπορούσαν να αγγίξουν το άπειρο. Στον κένταυρο έχουμε μια μείξη αλόγου με άνθρωπο· στον Μινώταυρο, ταύρου με άνθρωπο (ο Δάντης τον φαντάστηκε να έχει πρόσωπο αλόγου και σώμα ταύρου). Φαίνεται, λοιπόν, πως έτσι θα μπορούσαμε να παραγάγουμε εξελικτικά τέρατα –συνδυασμούς δηλαδή ψαριών, πουλιών και ερπετών– σε ατέλειωτη ποικιλία, την οποία μόνο η ανία ή η αποστροφή θα μπορούσαν να περιορίσουν. Αυτά όμως δε γίνονται· τα τέρατά μας, δόξα τω Θεώ, θα είναι θνησιγενή. Ο Φλομπέρ, στις τελευταίες σελίδες του Πειρασμού του Αγίου Αντωνίου, συγκέντρωσε ένα πλήθος μεσαιωνικών και κλασικών τεράτων και προσπάθησε –έτσι τουλάχιστον υποστηρίζουν οι σχολιαστές του– να επινοήσει μερικά καινούρια· το αποτέλεσμα δεν είναι και πολύ εντυπωσιακό, και ελάχιστα απ’ αυτά τα τέρατα διεγείρουν πραγματικά τη φαντασία μας. Όποιος ρίξει μια ματιά στις σελίδες αυτού του εγχειριδίου, δε θ’ αργήσει να καταλάβει ότι η μυθική ζωολογία είναι κατά πολύ φτωχότερη από τη ζωολογία του Δημιουργού. Όσο αγνοούμε τη σημασία του δράκοντα, άλλο τόσο αγνοούμε και τη σημασία του σύμπαντος· αν και στην εικόνα του δράκοντα υπάρχει κάτι που γοητεύει την ανθρώπινη φαντασία· αυτός είναι και ο λόγος που τον συναντάμε σε τελείως διαφορετικούς τόπους και χρόνους. Ο δράκοντας, δηλαδή, είναι ένα τέρας κατά κάποιο τρόπο αναγκαίο και όχι τυχαίο ή εφήμερο, όπως λ.χ. η τρικέφαλη χίμαιρα ή ο κατώβλεπας. Βέβαια, έχουμε πλήρη συνείδηση ότι το βιβλίο αυτό, που ίσως να ’ναι και το πρώτο αυτής της κατηγορίας, δεν εξαντλεί το σύνολο των φανταστικών ζώων. Αναδιφώντας τις κλασικές και ανατολικές λογοτεχνίες, μείναμε με την αίσθηση ότι το θέμα μας δεν εξαντλείται ποτέ».